ပျော်ရွှင်မှုကို ရှာဖွေခြင်း

ကျွန်မက စိတ်ချမ်းသာပျော်ရွှင်စေတဲ့ နည်းလမ်းတွေကို စိတ်ဝင်စားပါတယ်။ ရှာဖွေလျက်လည်း ရှိပါတယ်။ ဒါကြောင့် ပျော်ရွှင်မှုနဲ့ ပတ်သက်ပြီး  သိပ္ပံနည်းကျ လေ့လာမှုတွေနဲ့ ပြောဆိုပို့ချထားတဲ့ Science of Well-Being ဆိုတဲ့ အွန်လိုင်းပေါ်က အတန်းတစ်ခုကို တက်ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ အမေရိကန်နိုင်ငံ ယေးလ်တက္ကသိုလ်က စိတ်ပညာပါမောက္ခ လော်ရီးဆန်တို့စ် သင်ကြားပို့ချတဲ့ အတန်း ဖြစ်ပါတယ်။ အတန်းရဲ့အမည်ကို နေကောင်းကျန်းမာမှု၏ သိပ္ပံလို့ ဘာသာပြန်လို့ ရမယ်လို့ ထင်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ပျော်ရွှင်မှုအကြောင်းကို အဓိက သင်ကြားပို့ချတာ ဖြစ်ပါတယ်။

ပျော်ရွှင်မှုတွေကို စိတ်ဝင်စားရတဲ့ အကြောင်းက အလိုလိုနေရင်း ပျော်ရွှင်မှုတွေကို ရရှိနေသူ တစ်ယောက် မဟုတ်တဲ့ အတွက်ပါပဲ။ အဲဒီအတွက် မိမိကိုယ်တိုင် ပျော်ရွှင်စိတ်ချမ်းသာအောင် လေ့လာအားထုတ် နေရသလို အလားတူ လိုအပ်နေသူတွေကိုလည်း ပြန်လည် မျှဝေပေးချင်ပါတယ်။

အဲဒီအတန်းကို ပို့ချသူ ပါမောက္ခလော်ရီဆန်းတို့စ်ကလည်း သူမဟာ ဝမ်းနည်းနေသူ တစ်ဦးဖြစ်ကြောင်း၊ သူမရဲ့ ပျော်ရွှင်မှု အနေအထားက ပျမ်းမျှရဲ့ အောက်ဘက်မှာ ရှိနေကြောင်း ဝန်ခံပြောဆိုထားပါတယ်။ ဒီအသိပညာတွေက သူမအတွက်ရော အခြားသူတွေအတွက်ပါ လိုအပ်နေတဲ့အတွက် အဲဒီအကြောင်းအရာတွေကို လေ့လာပြီး အဲဒီအတန်းကို ပို့ချခဲ့တာလို့ ဆိုပါတယ်။

အကြောင်းအရာတစ်ခုကို သိရှိအောင် လုပ်ရတာက လွယ်ကူပါတယ်။ ဖတ်တာ၊ သူတစ်ပါး ပြောပြတာကို နားထောင်တာ၊ သင်ယူ လေ့လာတာတွေကနေ သိရှိနိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အဲဒီလို သိတိုင်းမှာ လက်တွေ့ကျင့်သုံး ဖြစ်တာ မဟုတ်ပါဘူး။ အဲဒီတော့ ပျော်ရွှင်စိတ်ချမ်းသာချင်ရင် အဲဒီအကြောင်းတွေကို သိရှိအောင် လေ့လာသင်ယူရုံနဲ့ မဖြစ်နိုင်ပါဘူး။ သိလာတာတွေကို တတ်နိုင်သမျှ မိမိရဲ့ ဘဝထဲမှာ ထည့်သွင်းပြီး လက်တွေ့ အသုံးချမှသာ အကျိုးသက်ရောက်မှုကို ခံစားရမယ်လို့ သူမက သတိပေး ပြောဆိုထားပါတယ်။ သူမလည်း ကြိုးစားနေဆဲပဲ ဖြစ်ကြောင်းကိုလည်း သင်ခန်းစာတွေ၊ ဆွေးနွေးချက်တွေထဲမှာ ဖွင့်ဟပြောဆိုထားပါတယ်။

ပျော်ရွှင်မှုကို ရရှိစေတဲ့ အကြောင်းတွေကို မပြောသေးခင်မှာ ပျော်ရွှင်မှုကို ရရှိစေမယ်လို့ လူတွေ အထင်မှားနေကြတဲ့ အကြောင်းတွေကို နည်းနည်းလောက် ပြောချင်ပါတယ်။ ငွေကြေး၊ ကောင်းမွန်တဲ့ အလုပ်အကိုင်၊ အံ့သြစရာကောင်းတဲ့ ရုပ်ဝတ္ထုပစ္စည်းတွေ၊ လှပတဲ့ ကိုယ်ခန္ဓာ၊ စာမေးပွဲမှာ အဆင့်ကောင်းတာ အဲဒီအရာတွေက ကျွန်မတို့ကို ပျော်ရွှင်စေမယ့်အရာတွေလို့ ထင်မိကြပါလိမ့်မယ်။ တကယ်တော့ အဲဒါတွေက ပျော်ရွှင်မှုကို အခိုက်အတန့်သာ ရရှိစေနိုင်ပါတယ်။ မိမိ လိုချင်တဲ့ ငွေကြေး၊ ရာထူး စတဲ့ တစ်စုံတစ်ခုကို ရရှိလာချိန်မှာ နှိုင်းယှဉ်မှု ညွှန်းကိန်းတွေ ပိုမိုမြင့်မားသွားတတ်တဲ့အတွက် အဲဒီအခြေအနေကို မပျော်ရွှင်တော့ဘဲ ဖြစ်သွားလေ့ ရှိပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ရရှိလာတဲ့ ကောင်းမွန်တဲ့ အခြေအနေတွေက သိပ်မကြာခင်မှာဘဲ Hedonic Adaptation လို့ ခေါ်တဲ့ နေသားကျမှုကို ကြုံတွေ့ရလေ့ရှိတဲ့အတွက် အဲဒါတွေကို ပျော်စရာလို့ မခံစားရတော့ဘဲ ဖြစ်သွားတတ်ပါတယ်။

လူတွေကို အမှန်တကယ် ပျော်ရွှင်စေတဲ့ အရာတွေက လွယ်ကူရိုးစင်းပြီး လူအများစု လက်လှမ်းမီနိုင်တဲ့ အရာတွေ ဖြစ်နေပါတယ်။ အဲဒါတွေက တစိမ့်စိမ့် အရသာ ခံစားခြင်းလို့ ဘာသာပြန်နိုင်မယ့် Savoring၊ ကျေးဇူးတင်ခြင်း၊ အိပ်စက်ခြင်း၊ ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှု ပြုလုပ်ခြင်း၊ တရားမှတ်ခြင်းလို့ အကြမ်းဖျဉ်း ဘာသာပြန်နိုင်မယ့် Meditation၊ အကြင်နာတရားရှိခြင်း၊ လူမှုရေးဆိုင်ရာ ဆက်နွှယ်မှုနဲ့ မိမိရဲ့သင်္ကေတအားသာချက်တွေကို နည်းလမ်းသစ်နဲ့ အသုံးပြုခြင်းတို့ ဖြစ်ပါတယ်။ ကျွန်မတို့ အပေါ်ယံ နားလည်ထားတာတွေနဲ့ အလွန်ကို ကွာခြားနေမယ်လို့ ထင်ပါတယ်။

မိမိနှစ်သက်တဲ့ တစ်စုံတစ်ရာကို အချိန်အနည်းငယ် ယူပြီး တစိမ့်စိမ့် ခံစားမှုက နည်းလမ်းသုံးမျိုးနဲ့ ပျော်ရွှင်မှုတွေကို ရရှိစေနိုင်ပါတယ်။ ပထမ တစ်နည်းက ကောင်းမွန်တဲ့ အရာတွေကို ရရှိပြီး ကာလကြာချိန်မှာ နေသားကျသွားတဲ့အတွက် အထူးတလည် ပျော်ရွှင်မှု မရရှိတော့တဲ့ အခြေအနေကို ပြန်လည် တည့်မတ်ပေးခြင်းအားဖြင့်ပါ။ မိမိ သေမလောက် လိုချင်ခဲ့တဲ့ ပစ္စည်းတစ်ခုကို ရရှိပြီးချိန်မှာ ကာလအနည်းငယ်တော့ ပျော်ရွှင်နေတတ်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အချိန်အတိုင်းအတာတစ်ခုကို ကျော်လွန်သွားချိန်မှာ အဲဒါက ဘာမှ မထူးဆန်းတော့သလို ဖြစ်လာပြီး အဲဒီအတွက် ပျော်ရွှင်မှု မရှိသလောက် ဖြစ်သွားတတ်ပါတယ်။ အိမ်ထောင်ရေး၊ အချစ်ရေးတွေမှာလည်း အဲဒီလိုပါပဲ။ ချစ်သူနဲ့ အတူနေခွင့်ရဖို့ မျှော်လင့် ပျော်ရွှင်နေခဲ့တဲ့ကာလ၊ အိမ်ထောင်ဦး ပျားရည်ဆမ်း ကာလတွေ ကျော်လွန်ပြီး နောက်ပိုင်းမှာ အဲဒါက ဘာမှ အရေးမကြီးတဲ့ အရာတစ်ခုလို ဖြစ်လာပါတယ်။ အနားမှာ ရှိနေသူကို စိတ်တောင် ရှုပ်ကောင်းရှုပ်လာပါလိမ့်မယ်။ အဲဒီအရာတွေကို မရသေးခင်က ရဖို့ မျှော်လင့်စောင့်စားခဲ့ရတဲ့ ကာလတွေ၊ ရရှိကာစ အလွန်အမင်း ပျော်ခဲ့ဖူးတဲ့ ကာလတွေကို ပြန်တွေးပြီး တစိမ့်စိမ့် ပြန်ခံစားကြည့်ခြင်းက နေသားကျနေတဲ့ ခံစားမှုတွေကို ပြန်လည်တည့်မတ်ပေးနိုင်ပါတယ်။ ကျွန်မတို့ ဘဝတွေထဲမှာ ရှိနေတဲ့ ကောင်းမွန်တဲ့ အရာတွေကိုလည်း ပြန်လည်သတိရစေနိုင်ပါတယ်။

ဒုတိယတစ်နည်းက စိတ်ရဲ့ ပျံ့လွင့်နေမှုတွေကို ရပ်တန့်စေခြင်းအားဖြင့်ပါ။ တစ်စုံတစ်ခုကို တစိမ့်စိမ့် အရသာ ခံစားနေစဉ်မှာ  စိတ်ကို အဲဒီနေရာမှာပဲ တည့်တည့် ရှိနေစေတဲ့အတွက် စိတ်ပျံ့လွင့်မှုကြောင့် မပျော်မရွှင် ဖြစ်နေတာတွေကို ရပ်တန့်စေနိုင်ပါတယ်။ တတိယနည်းကတော့ ကျေးဇူးတင်ခြင်းအားဖြင့်ပါ။ ကျေးဇူးတင်ခြင်း ကိုယ်တိုင်ကိုက စိတ်ကို တစ်ခုမကတဲ့ နည်းလမ်းတွေနဲ့ ပျော်ရွှင်မှု ပေးနိုင်ပါတယ်။

မိမိဘဝမှာ ရှိနေတဲ့ ကောင်းတဲ့ ဖြစ်ရပ်တစ်ခု၊ အတွေ့အကြုံတစ်ခုကို မိနစ်အနည်းငယ်လောက် အချိန်ယူပြီး တစိမ့်စိမ့်အရသာ ခံစားရင်း စမ်းသပ်ကြည့်လို့ရပါတယ်။ ဥပမာ ပတ်ဝန်းကျင်မှာ တွေ့မြင်နေရတဲ့ လှပတဲ့ ရှုခင်းလေးတစ်ခု၊ မိမိနှစ်သက်တဲ့ ပန်းကလေးတစ်ပွင့်အပေါ်မှာ တစိမ့်စိမ့်အရသာ ခံစားကြည့်တာမျိုးပါ။ ဓာတ်ပုံ ရိုက်ယူတာမျိုး ရေးသားမှတ်တမ်းတင်တာမျိုးတွေနဲ့လည်း မိမိရရှိခဲ့တဲ့ ကောင်းမွန်တဲ့ အတွေ့အကြုံကို မှတ်သားထားလို့ ရပါတယ်။ နောက်ပိုင်းမှာ အဲဒီလို ဆောင်ရွက်ခဲ့တဲ့ မှတ်တမ်းတွေကို ပြန်ပြီး ကြည့်ပါ။ အဲဒီလို ပြန်လည်ကြည့်ရှုသုံးသပ်တာတွေက တစိမ့်စိမ့် အရသာခံစားတတ်တဲ့ အလေ့အကျင့်ကို မိမိဘဝထဲ ရောက်ရှိသွားစေဖို့ အကူအညီပေးနိုင်ပါတယ်။

ကျေးဇူးတင်ခြင်းက စိတ်ခံစားမှုတွေကို ကောင်းမွန်စေပြီး စိတ်ဖိစီးမှုတွေကို လျော့ကျစေနိုင်ပါတယ်။ ခုခံအားစနစ်ကို ပိုမိုမြင့်မားစေနိုင်ပြီး သွေးဖိအားကိုတောင်မှ ကျဆင်းစေနိုင်ပါတယ်။ ကျေးဇူးတင်ခြင်းက လူမှုရေးဆိုင်ရာ ဆက်နွှယ်မှုကို ပိုမို သန်စွမ်းစေနိုင်တဲ့အတွက် အဲဒီရဲ့ အကျိုးသက်ရောက်မှုတွေကိုလည်း ရရှိပါတယ်။ ကျေးဇူးတင်တဲ့ အလေ့အကျင့် မရှိသေးဘူး ဆိုရင် တစ်နေ့ကို ငါးမိနစ်၊ ဆယ်မိနစ်လောက် အချိန်ယူပြီး ကျေးဇူးတင်တဲ့ အရာတွေကို ချရေးခြင်းနဲ့ စတင်နိုင်ပါတယ်။ မိမိ ကျေးဇူးတင်တဲ့ အရာတွေကို ဓာတ်ပုံရိုက်ပြီး သိမ်းဆည်းထားတာမျိုးကိုလည်း ဆောင်ရွက်နိုင်ပါတယ်။ ရေးသားတဲ့အချိန်၊ ဓာတ်ပုံ ရိုက်တဲ့အချိန်တွေမှာ မိမိတွေးနေတဲ့ ကျေးဇူးတင်မှုကို အမှန်တကယ် ရရှိခံစားမိဖို့အတွက် အချိန်နည်းနည်း ယူပါ။ ကျေးဇူးတင်တဲ့ အလေ့အကျင့်တွေကို မိမိဘဝထဲ ထည့်သွင်းပြီး ဆက်လက် ဆောင်ရွက်မယ် ဆိုရင် ကာလကြာလာတာနဲ့ အမျှ ပျော်ရွှင်မှုတွေကို သိသိသာသာ ခံစားရပါလိမ့်မယ်။

အိပ်စက်ခြင်းကို လုံလောက်အောင် နေ့စဉ် ပြုလုပ်နိုင်ရင် စိတ်ခံစားချက်တွေ တစ်စထက် တစ်စ ပိုပြီး ကောင်းမွန်လာပါလိမ့်မယ်။ တစ်နေ့ကို ၇နာရီ ၈နာရီလောက် အိပ်သင့်ပါတယ်။ လုံလောက်အောင် အိပ်စက်ခြင်းက ငွေကြေးကုန်ကျမှု မရှိဘဲ အလွန်လွယ်ကူတဲ့ ပျော်ရွှင်ကျန်းမာစေနိုင်တဲ့ နည်းလမ်းတစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။
ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှု ပြုလုပ်ခြင်းတွေက စိတ်ခံစားမှုကို ပိုမိုကောင်းမွန်စေနိုင်ပါတယ်။ စိတ်ဓာတ်ကျနေသူတွေမှာလည်း စိတ်ဓာတ်ကျမှုကို သက်သာစေတဲ့ ဆေးတွေ သောက်သုံးသလောက်ကို စိတ်ဓာတ်ကျမှု လျော့ပါးစေနိုင်ပါတယ်။ လေ့ကျင့်ခန်း ပြင်းပြင်းထန်ထန် ပြုလုပ်မှ မဟုတ်ပါဘူး။ မူလထက် ခန္ဓာကိုယ်ကို ပိုပြီး လှုပ်ရှားမှု ပြုတာတွေ အားလုံးက အကျိုးသက်ရောက်မှု ရှိပါတယ်။

Meditation ကို တရားမှတ်ခြင်းလို့ အကြမ်းဖျဉ်း ဘာသာပြန်နိုင်ပေမဲ့ အခြား စိတ်တည်ငြိမ်စေတဲ့ နည်းလမ်းများစွာကလည်း အဲဒီခေါင်းစဉ်အောက်ထဲမှာ အကျုံးဝင်ပါတယ်။ လွင့်ပျံ့နေတဲ့ စိတ်အခြေအနေက လူတွေကို မပျော်ရွှင်စေတဲ့ အကြောင်းတစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် Meditation နည်းလမ်း တစ်ခုခုနဲ့ စိတ်ကို ပစ္စုပ္ပန်မှာ ရှိနေအောင် ဆောင်ရွက်နိုင်မယ် ဆိုရင် သီတင်းပတ် အနည်းငယ် အတွင်းမှာပဲ ကောင်းမွန်တဲ့ ခံစားမှုတွေကို ရရှိနိုင်ပါတယ်။ ဘယ်တုန်းကမှ Meditation ကို မဆောင်ရွက်ဖူးသူ ဆိုရင် ငါးမိနစ်လောက် သတိကပ်တာနဲ့လည်း စတင်လို့ ရပါတယ်။ Meditationကို ဆောင်ရွက်နေသူတွေကတော့ အချိန်နည်းနည်းစီ ထပ်ပြီး တိုးသွားလို့ ရပါတယ်။ အဲဒါကို ပုံမှန် ဆက်လက် ဆောင်ရွက်သွားမယ် ဆိုရင် ကာလကြာမြင့်လာတာနဲ့ အမျှ စိတ်ချမ်းသာ ပျော်ရွှင်မှုတွေကို ရရှိလာပါလိမ့်မယ်။

အကြင်နာတရားရှိခြင်း၊ အခြားသူတွေ အပေါ်မှာ ကြင်နာတဲ့ အပြုအမူတွေကို ဆောင်ရွက်ခြင်းကလည်း စိတ်ခံစားမှုတွေကို ကောင်းမွန်စေပါတယ်။ လူမှုရေးဆိုင်ရာ ဆက်နွှယ်မှု ရှိတဲ့ ခံစားမှုကိုလည်း ပိုပြီး မြင့်မားလာစေနိုင်ပါတယ်။ လှူဒါန်းမှု၊ စေတနာ့ဝန်ထမ်း ဆောင်ရွက်မှုတွေက ကြင်နာမှု ရှိတဲ့ အပြုအမူတွေရဲ့ ဥပမာပါ။ ဒါ့အပြင် တစ်ယောက်ယောက်ကို ချီးမွမ်းစကားပြောလိုက်တာ၊ တစ်စုံတစ်ယောက်အတွက် ကောင်းမွန်တဲ့ ဆောင်ရွက်မှု တစ်ခုခု ပြုလုပ်ပေးလိုက်တာတွေကလည်း ကြင်နာမှု ရှိတဲ့ အပြုအမူတွေပါပဲ။ တစ်နေ့ကို ကြင်နာတဲ့ အပြုအမူ တစ်ခုလောက် ပုံမှန် ဆောင်ရွက်သင့်ပါတယ်။
လူမှုရေးဆိုင်ရာ ဆက်နွှယ်မှုတွေကို ဆောင်ရွက်ခြင်းက အပြုသဘော ဆောင်တဲ့ ခံစားချက်တွေကို ဖြစ်ပေါ်စေတယ်လို့ တွေ့ရှိထားပါတယ်။ အဲဒါက မိတ်ဆွေ သူငယ်ချင်းတွေနဲ့ ပြောဆို ဆက်ဆံတာမျိုး၊ အတူသွား အတူစားတာမျိုး ဖြစ်နိုင်သလို၊ သွားရင်း လာရင်း လမ်းမှာ၊ ဆိုင်မှာ ဆုံတွေ့ရတဲ့ သူစိမ်းတစ်ယောက်နဲ့ စကားစမြည် ပြောတာမျိုးလည်း ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ အဲဒါက သင်ထင်ထားတာထက် ပိုပြီး သင့်ကို ပျော်ရွှင်စေပါလိမ့်မယ်။

Signature Strength လို့ ခေါ်တဲ့ သင်္ကေတအားသာချက်တွေကို သိချင်ရင်တော့ အပြုဘက်ဆိုင်ရာ စိတ်ပညာရဲ့ VIA Survey မေးခွန်းလွှာတွေကို ဖြေဆိုကြည့်မှ သိရှိနိုင်ပါလိမ့်မယ်။ http://www.viacharacter.org/www/Character-Strengths-Survey မှာ အင်္ဂလိပ် ဘာသာနဲ့ ဖြေဆိုကြည့်လို့ ရပါတယ်။ သင်္ကေတအားသာချက်က စုစုပေါင်း ၂၄ခု ရှိပါတယ်။ အဲဒါက မိမိထံမှာ ရှိနေတဲ့ အားသားချက်အချင်းချင်းကို နှိုင်းယှဉ်ကြည့်ပြီး ဘယ်အရာက ပိုများနေသလဲလို့ ဖော်ထုတ်ဖို့အတွက်ပါ။ အခြားသူတွေနဲ့ နှိုင်းယှဉ်တာမျိုး မဟုတ်ပါဘူး။ ဥပမာ ပြောရရင် ကျွန်မရဲ့ အမြင့်မားဆုံး သင်္ကေတအားသာချက်တစ်ခုက ရိုးသားခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒါရဲ့ အဓိပ္ပာယ်က ကျွန်မက အခြားသူတွေထက် ပိုပြီး ရိုးသားတယ်လို့ မဆိုလိုပါဘူး။ ကျွန်မမှာ ရှိတဲ့ အားသာချက်တွေထဲက အခြားအရာတွေထက် စာရင် ရိုးသားမှုက ပိုပြီး မြင့်မားနေတယ်လို့ ဆိုလိုတာ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီအားသာချက်တွေကို နည်းလမ်းသစ်တွေနဲ့ အသုံးချခြင်းကလည်း ပျော်ရွှင်စေတဲ့ အပြုအမူတွေထဲက တစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။ ဥပမာ ရိုးသားမှုဆိုတဲ့ သင်္ကေတအားသာချက်ကို အမှန်တရားကို ပြောခြင်းနဲ့ အသုံးချနိုင်ပါတယ်။ ပြောနေသူ ဆိုရင် နည်းလမ်းသစ် အနေနဲ့ စာနဲ့ ရေးသားနိုင်ပါတယ်။ ရုပ်ပုံနဲ့ ဖော်ပြနိုင်ပါတယ်။

ကောင်းမွန်တဲ့ အရာတွေကို ရရှိပြီးချိန်မှာ နေသားကျတဲ့ အခြေအနေကို ရောက်သွားရင် ပျော်ရွှင်မှုကို မခံစားရတော့ဘဲ ဖြစ်တတ်ပါတယ်။ အဲဒီအခြေအနေကို ကျော်လွှားနိုင်တဲ့ နည်းလမ်းတစ်ခုက အထက်မှာ ပြောခဲ့ပြီး ဖြစ်တဲ့ တစိမ့်စိမ့် အရသာ ခံစားမှုပါ။ မိမိအလွန်အမင်း လိုချင်နေတဲ့အရာတွေကို ရရှိကာစမှာ ဘယ်လို ခံစားခဲ့ရသလဲ ဆိုတာကို ပြန်တွေးပြီး အဲဒီအခြေအနေကို တစိမ့်စိမ့် အရသာ ခံစားကြည့်လိုက်ပါ။
 နောက်နည်းလမ်းတစ်ခုက တကယ်လို့ ကိုယ်လိုချင်တာတွေကို မရရှိခဲ့ဖူး၊ ကိုယ်ဖြစ်ချင်တာတွေ မဖြစ်ခဲ့ဘူး၊ ကိုယ်ချစ်တဲ့သူနဲ့ ဘယ်တော့မှ မဆုံတွေ့ရဘူး ဆိုရင် ဘယ်လိုမျုား ဖြစ်မလဲလို့ စိတ်ကူးနဲ့ တွေးတောမြင်ယောင်ကြည့်ခြင်းပါ။ အဲဒီလို ဆောင်ရွက်မှုက ကိုယ်ရရှိနေတဲ့ အခြေအနေတွေကို ပြန်လည် တန်ဖိုးထား ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။
နောက်တစ်နည်းက ရရှိနေတဲ့ တစ်စုံတစ်ရာကို လက်လွှတ် ဆုံးရှုံးရမယ် ဆိုရင် ဘယ်လို ဖြစ်မလဲလို့ စဉ်းစားကြည့်ပါ။ ဥပမာ ကျောင်းသား၊ ကျောင်းသူ ဘ၀ ပြီးဆုံးခါနီးကာလမှာ ကျောင်းတက်ရတဲ့ တန်ဖိုးကို ပိုပြီး မြင်လာတာမျိုး၊ ဇနီး၊ ခင်ပွန်းနဲ့ ခွဲခွာရမယ် ဆိုမှ အတူတူ ရှိနေချိန်တွေကို ပိုပြီး တန်ဖိုး ထားမိတာမျိုးတွေ ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။

ပျော်ရွှင်စေတဲ့ အပြုအမူတွေကို မိမိဘဝထဲမှာ အလေ့အကျင့် ဖြစ်အောင် ဆောင်ရွက်ရာမှာ ရည်မှန်းချက် ပန်းတိုင်ချမှတ်ခြင်းက အထောက်အကူ ပြုပါတယ်။ တိကျတဲ့ ပန်းတိုင် ထားရှိခြင်းက အဲဒါတွေကို အမှန်တကယ် ဆောင်ရွက်ဖြစ်မယ့် နည်းဗျူဟာတွေကို ပိုပြီး ရရှိစေနိုင်တယ်လို့ တွေ့ရှိထားပါတယ်။ ဥပမာ တရားထိုင်မယ် ဆိုရင် တစ်ပတ်မှာ ဘယ်နှရက် ထိုင်မှာလဲ၊ တစ်ကြိမ်ကို ဘယ်လောက်ကြာကြာ ထိုင်မှာလဲ၊ ဘယ်အချိန်မှာ ထိုင်မှာလဲ၊ ဘယ်နေရာမှာ ထိုင်မှာလဲ စသဖြင့် တိတိကျကျ ပန်းတိုင် ချမှတ်လိုက်ခြင်းက အဲဒီအပြုအမူကို ပုံမှန် ဆောင်ရွက်ဖြစ်ဖို့ ပိုမို လွယ်ကူလာစေပါတယ်။

ရည်မှန်းချက် ပန်းတိုင်ချမှတ်ခြင်းရဲ့ ဒုတိယပိုင်းကတော့ စိတ်နဲ့ နှိုင်းယှဉ်ကြည့်တဲ့ နည်းလမ်းကို အသုံးပြုခြင်းပါ။  မိမိရောက်ချင်တဲ့ ရည်မှန်းချက် ပန်းတိုင်က ဘာလဲ၊ အဲဒီကို အမှန်တကယ် ရောက်ရှိရင် ဘာတွေ ပိုကောင်းသွားမလဲ ဆိုတဲ့ အပြုဘက် ဖြစ်ရပ်တွေကို စိတ်ကူးနဲ့ မြင်ယောင်ကြည့်ပါ။ ဒါ့အပြင် အဲဒီကို ရောက်ဖို့ သွားရတဲ့ ခရီးလမ်းမှာ ဘယ်လို အတားအဆီးတွေ ရှိနိုင်သလဲ ဆိုတာကို တွေးကြည့်ပါ။ အဲဒီအတားအဆီးတွေကို ကျော်လွှားနိုင်မယ့် နည်းလမ်းတွေကိုလည်း “တကယ်လို့ ဒါဖြစ်လာခဲ့ရင် ဒါလုပ်မယ်” ဆိုပြီး တိတိကျကျ ကြိုတင် အစီအစဉ် ရေးဆွဲထားပါ။

ပျော်ရွှင်စေမယ့် အလေ့အကျင့်တွေကို တစ်ပြိုင်နက်တည်း အားလုံး စုပြုံဆောင်ရွက်ဖို့ မလိုပါဘူး။ တစ်ကြိမ်မှာ အလေ့အကျင့် အသစ် တစ်ခု တည်ဆောက်ရင်း ဖြည်းဖြည်းချင်း ထပ်တိုးသွားလို့ ရပါတယ်။ အချိန်ကြာလာတာနဲ့ အမျှ သက်ရောက်မှုတွေက သိသာထင်ရှားလာပါလိမ့်မယ်။

စိတ်ပညာရှင် သုတေသီ ဆိုနီယာလူဘိုမားစကီးရဲ့ သုတေသန တွေ့ရှိချက်အရ လူတစ်ယောက် ရရှိနေတဲ့ စိတ်ချမ်းသာပျော်ရွှင်မှုရဲ့ ငါးဆယ်ရာခိုင်နှုန်းက သူ့ရဲ့ မျိုးရိုးဗီဇပေါ်မှာ မူတည်နေတယ်၊ ဆယ်ရာခိုင်နှုန်းက သူ ကြုံတွေ့နေရတဲ့ ဘဝအခြေအနေတွေပေါ်မှာ မူတည်နေတယ်၊ လေးဆယ်ရာခိုင်နှုန်းကတော့ ကာယကံရှင်ရဲ့ လက်ထဲမှာ ရှိတယ်လို့ သိရပါတယ်။ အဲဒီလေးဆယ်ရာခိုင်နှုန်းကို အကျိုးရှိရှိ အသုံးချနိုင်ဖို့ အမှန်တကယ် ပျော်ရွှင်စေမယ့် အကြောင်းအရာတွေကို သိရှိနားလည်ထားဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။

ဒါကြောင့် သိပ္ပံနည်းကျ တွေ့ရှိချက်တွေအရ လူတစ်ဦးချင်းစီရဲ့ ပျော်ရွှင်မှုတွေ ပိုမိုတိုးတက်ကောင်းမွန်လာအောင် ဆောင်ရွက်နိုင်မယ့် နည်းလမ်းတွေကို ပြန်လည်မျှဝေပေးခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။ ပျော်ရွှင်မှုကို ရှာဖွေနေသူတွေအတွက် အကျိုးရှိ အသုံးဝင်မယ်လို့ ယူဆမိပါတယ်။
(Source: The Science of Well-being Course by Yale University offered through Coursera)
၂၀၁၉ခုနှစ် ဇူလိုင် - ဩဂုတ်လထုတ် ချင်းတွင်းမဂ္ဂဇင်း အမှတ်(၉၀)ထဲမှာ ဖော်ပြပါရှိခဲ့ပြီး ဖြစ်ပါတယ်။